Truyện ngắn của Phạm Thúy Mơ

 

Minh họa của Tân Hà

 

 

Mẹ Toan khẽ gấp quyển sách kinh nhà phật đang đọc dở dang để xuống dưới gối, đứng dậy vươn vai lấy chổi quét nhà, quét sân, đoạn đường dân sinh trước cửa nhà mẹ lúc nào cũng sạch sẽ. Mẹ bảo ngồi yên một chỗ chân tay nó cứ ngứa ngáy không sao chịu được. Thật buồn cười sáng hôm qua mẹ vừa đặt chiếc cuốc lên vai, toan xuống ruộng rau muống làm cỏ, Tâm từ trong nhà chạy ra giằng lấy, mẹ tức quá đành sẵng giọng:

- Cô cứ bỏ ra cho tôi đi! Còn ăn được còn làm được, mà tôi có làm gì nặng nhọc đâu, chỉ xới ít cỏ thôi mà!

Tâm vẫn nắm khư khư chiếc cuốc van nỉ:

- Con lạy mẹ, mẹ hãy thương con chút, mẹ già rồi cứ ngồi nghỉ ở nhà đọc kinh gõ mõ cho vui, đôi chân viêm khớp của mẹ mà dây tí bùn vào là nhức lắm đấy, mẹ nằm rên rỉ thì khổ!

- Mẹ cha cô chứ, cô cứ làm như tôi không biết thương cô ấy! mẹ Toan mắng yêu Tâm rồi buông chiếc cuốc khỏi tay. Trời chả chịu đất, đất phải chịu trời, mẹ đành ở nhà chỉ việc chơi đọc kinh mà vẫn thấy buồn bực chân tay.

Quét xong đoạn đường dân sinh trước nhà, mẹ Toan vào bếp xúc thóc cho gà ăn. Mẹ vừa gọi, lũ gà lớn nhỏ từ tứ phía quanh nhà chạy về kêu quang quác. Có con vội quá bay sát qua đầu mẹ, làm bơ thóc cầm trên tay rơi xuống thóc tung tóe khắp nơi, mẹ bực mình chửi yêu lũ gà:

- Bố cái lũ ăn tham, làm bụi bay vào mắt bà rồi đây này!

Lũ gà mái sề tranh ăn đánh bạt lũ gà con tháo chạy dạt vào chân mẹ Toan. Mẹ vội ngồi xuống sân giang rộng hai tay che chở như ôm chúng vào lòng. Lũ gà mái sề tức quá chỉ còn biết lượn quanh mẹ kêu cục ta, cục tác…

Chuông nhà thờ đã điểm mười hai giờ trưa. Lợn, gà mẹ đã cho ăn xong, cơm canh nấu từ lâu, không còn việc gì làm nữa. Mẹ Toan định lấy quyển sách kinh nhà phật để dưới gối ra đọc chờ Tâm về ăn cơm nhưng lại thôi. Lòng mẹ thấp thỏm không yên cứ ngóng ra ngoài ngõ, không hiểu sao Tâm hôm nay đi làm về muộn thế. Mẹ Toan chỉ mong Tâm về để hỏi rõ ngọn nguồn, chứ giờ đây mẹ không biết tính toán ra sao nữa. Chẳng lẽ nó không biết thương mẹ! hay nó nghĩ mẹ không thương nó! Nếu thế thì tủi cho lòng mẹ lắm.

Chồng mẹ thì mất sớm, thằng Học con trai duy nhất của mẹ là bộ đội biên phòng phía Bắc bị vướng mìn đã hi sinh. Còn Tâm vợ thằng Học con dâu của mẹ nửa đường đứt gánh khi đầu còn xanh, tuổi còn trẻ. Mẹ thương và tin tưởng Tâm như con gái. Có lần mẹ múc gầu nước nơi cái giếng con trai mẹ nghỉ phép xây cho mẹ, tự dưng chân tay mẹ rụng rời, mặt mày xây xẩm. Nhưng nhác trông thấy bóng con dâu đi làm về, mẹ phải gắng gượng đứng thẳng người lên. Khi mẹ bưng bát cơm lên ăn nhìn thấy cái bát Học thường ăn, nước mắt mẹ lại rưng rưng, mẹ phải cố gắng mãi mới nuốt xuôi miếng cơm, ứa đầy nước mắt trong cổ họng, mẹ tỏ ra vui vẻ không dám khóc trước mặt con dâu vì sợ Tâm buồn, không yên tâm công tác.

Chính vì thương Tâm nên đã nhiều lần mẹ Toan gợi ý tìm chồng cho con dâu, ở xóm bên có nhà anh Hải vợ chết đã lâu, cũng lân la đến nhà chơi thăm dò ý mẹ, tỉ tê xin được làm bạn trăm năm với Tâm. Rồi đột nhiên một hôm Tâm đi làm về bắt gặp Hải đang nghiêng ngó vườn nhà, thấy Tâm vừa tắt xe máy, Hải vội vã chạy đến chiếc xe honda đời mới xuýt xoa, khi Hải về mẹ Toan nóng ruột bảo Tâm.

- Cái nhà anh Hải ấy mẹ trông cũng được đấy, lại nhanh mồm miệng, nếu con bằng lòng mẹ thu xếp cho Hải về ở luôn đây để “cọc nương dậu, dậu nương cọc” con tính sao?

- Mẹ thương con, con biết vậy, con cũng không giấu giếm điều gì với mẹ nữa. Con để ý mấy lần anh Hải sang chơi. Chủ yếu anh ta cứ ngắm khu vườn, ngôi nhà và chiếc xe máy con đang đi, chứ có để ý gì đến con đâu mà mẹ bảo “rổ giá cạp lại”!.

Tâm trả lời thế, nhưng mẹ Toan vẫn thấp thỏm chờ mong sự đổi khác của con dâu. Mẹ Toan mong sớm có đứa cháu cho vui cửa, vui nhà. Thời gian sau không thấy Hải qua nhà chơi. Hỏi ra mới biết Hải bị công an bắt vì có liên quan đến buôn bán ma túy và lừa đảo. Thật hú vía mẹ khen con dâu của mẹ có con mắt tinh đời, con trai mẹ linh thiêng cho Tâm biết trước dã tâm của Hải để tránh xa.

Nhưng hôm nay lại khác, mẹ Toan sang hàng xóm chơi chợt nghe mọi người xì xào nhỏ to, trẻ con tinh nghịch viết lên tường rào nhà mẹ hai chữ thật to “Tâm + Hùng”...

Làm xong việc trong nhà mẹ Toan ra ngồi ngoài hiên nhà chờ Tâm về. Cái nắng nóng hanh cuối thu lâu ngày không có mưa làm mẹ khó chịu. Theo lịch báo đã lập đông sao oi nóng như mùa hè. Thỉnh thoảng mẹ đập cái quạt mo xuống sàn phành phạch xua đuổi muỗi, dĩn vây quanh mẹ. Con đốm không thấy chủ cho ăn liền lấy mõm đấm đấm vào chân mẹ như nhắc nhở, mẹ Toan cũng chẳng thèm để ý. Ngồi chán mẹ liền vào giường nằm ngả lưng, bây giờ mẹ mới thấy người đau ê ẩm, những khớp xương nhức mỏi, nếu hôm qua không nghe con Tâm, cứ lội xuống bùn làm cỏ rau, thì hôm nay có lẽ không còn đi lại được nữa, phải nằm một chỗ thì khổ lắm. Mẹ Toan vừa đặt mình xuống giường nằm thì Tâm về.

- Mẹ ơi, mẹ ăn cơm chưa? Con đói lắm rồi.

Tâm dựng xe hỏi mẹ chồng rồi ra giếng nước rửa chân, tay, mặt mũi.

Mẹ Toan vừa nghe tiếng con dâu gọi, tự nhiên cái mệt nhọc đau nhức tiêu tan hết. Mẹ vội ngồi dậy lắng tai nghe tiếng bước chân, khoắng nước ngoài giếng và đợi chờ giọng nói êm dịu, hỏi han đủ chuyện của Tâm. Mẹ cảm thấy chưa bao giờ tiếng bước chân, giọng nói ấy lại thân thiết đến vậy. Thằng Học con trai mẹ hi sinh tưởng đời mẹ thế là hết. Nhưng lâu nay bên cạnh mẹ có Tâm chăm sóc như đứa con gái mẹ rứt ruột sinh ra. Tâm sống hiếu thảo là niềm an ủi lớn lao đối với quãng đời còn lại của mẹ. Nếu không có nó mẹ biết sống ra sao?

Tâm đi làm về căn nhà ấm cúng hẳn lên, cô vừa bước chân vào nhà đã nhìn thấy mâm cơm úp lồng bàn còn nguyên vẹn trên bàn, cô cảm động sững sờ trách mẹ chồng.

- Sao mẹ không ăn cơm trước đi cho nóng, chờ con cơm nguội khô nuốt sao được, bây giờ đã gần một giờ chiều rồi đấy mẹ ạ.

- Mẹ cha cô, sao hôm nay về muộn thế?

- Học nghị quyết xong, con tranh thủ xuất hạt giống cho cơ sở kẻo họ chờ mẹ ạ.

Tâm vừa trả lời mẹ Toan vừa xới cơm giữa nồi vào bát bưng hai tay mời mẹ chồng, mẹ Toan vừa ăn vừa quạt cho Tâm, làn gió từ tay mẹ, canh rau đay nấu với cua đồng mùi ngọt lịm, khiến Tâm thấy bữa cơm ngon miệng lạ thường, xua tan mệt nhọc. Cô ăn xong toan đứng lên dọn dẹp mâm bát, mẹ Toan kéo tay:

- Con hãy ngồi đây mẹ hỏi chuyện đã!

- Thưa mẹ, chiều nay con phải xuất hết số hạt giống còn lại, tối về con sẽ nghe mẹ ạ.

Mẹ biết rồi! chuyện giống má của các cô vụ nào chả thế, ấy là mẹ muốn nói chuyện trăm năm của con kia!

Thấy mẹ chồng hỏi chuyện riêng tư của mình, Tâm vừa cảm động, vừa ngượng nghịu như gà mắc tóc chưa biết gỡ ra sao. Tâm cố gắng giữ bình tĩnh nhẹ nhàng thưa với mẹ chồng.

- Chuyện con và anh Hùng xóm bên yêu nhau chắc mẹ biết rồi, nhưng con đã nói dứt khoát với anh ấy, đi tăng cường công tác thủy điện Na Hang thì cứ đi, chuyện riêng tư hãy khoan.

- Hùng đi có lâu không?

- Cũng phải vài ba năm mẹ ạ!

- Con cùng đi lên đó với nó chứ?

- Không đâu mẹ, anh Hùng cũng thông cảm với con rồi, có lấy nhau chúng con vẫn ở với mẹ, nên mẹ cứ yên tâm đừng suy nghĩ gì nhé. Thôi bây giờ mẹ nghỉ đi để tối con về sẽ thưa chuyện với mẹ.

Tâm vội đưa mâm bát đi rửa để tránh những lời hỏi han của mẹ chồng, rồi dắt xe ra cổng như chạy trốn. Cô vừa ra khỏi nhà thì bà Tuyết hàng xóm sang chơi đánh tiếng từ ngoài ngõ.

- Bà Toan có nhà không đấy? tôi lại sang nghe bà đọc kinh nhà phật đây.

Bà Tuyết hỏi làm phép vậy thôi chứ biết thừa lúc nào bà Toan chẳng có nhà. Cùng hoàn cảnh như nhau, ở nhà một mình buồn hai bà thường tìm đến nhau để dốc bầu tâm sự. Bà Tuyết bước chân vào đến nhà mà con đốm vẫn nằm im, khẽ ve vẩy cái đuôi, không ra mừng cũng không ra tức.

Như thường lệ mẹ Toan lấy chiếu trải xuống giữa nhà, lôi ấm chè xanh vừa pha rót ra bát mời bà Tuyết, lấy lá trầu ra têm để hai người cùng ăn. Bỏm bẻm nhai trầu mẹ Toan với tay lấy quyển sách để dưới gối hỏi bà Tuyết.

- Hôm qua mình đọc đến đoạn kinh nào rồi bà nhỉ?

- Tôi chẳng còn nhớ nữa, dạo này đầu óc hay quên lắm.

- Em chờ bà từ sáng không thấy sang chơi, bà Toan hỏi bà Tuyết.

- Tôi bận làm cỏ vườn bà ạ.

Nghe bà Tuyết trả lời mà bà Toan phát thèm ai đời trên tám mươi tuổi vẫn gánh phân, gánh nước bón cho cây, cuốc vườn như thanh niên.

- Vườn nhà hiện nay đang trồng rau gì hả bà? Bà Toan thở dài hỏi bà Tuyết.

- Tôi đang gieo hạt cải và xà lách, ít bữa nữa bà cần rau giống sang nhổ. Nói xong bà Tuyết ghé sát tai bà Toan thì thầm có vẻ quan trọng.

- Này tôi hỏi bà nhé, nghe nói cái nhà anh Hùng công nhân thợ điện xóm bên, sang lắp điện hộ xóm mình bà có biết không? Anh ấy giỏi giang lắm, là bạn học cùng trường với anh Học nhà bà ngày xưa đấy. Khổ nỗi đi bộ đội phục vụ nước bạn Lào bị thương, khi chuyển về nước học nghề thợ điện, ra trường nay đây mai đó nên chưa lấy vợ đâu bà ạ.

Nghe bà Tuyết nhắc đến tên Hùng bà Toan chột dạ, đưa tay với phích nước rót thêm vào bát mời bà Tuyết rồi gợi chuyện.

- Bà biết rõ nhà anh ta nhỉ, có khá không?

Sau vài lần gợi ý của bà Toan, bà Tuyết bê bát nước chè lên tu một hơi, đặt bát xuống rồi dốc bầu tâm sự.

- Ấy bà cứ ở nhà suốt ngày không biết gì cả, còn tôi khỏe chân đi xem họ làm, họ nói chuyẹn nên biết tuốt! công nhân thế mới là công nhân nhà nước chứ. Chè, thuốc không nghiện, làm hùng hục suốt ngày, ăn thế nào cũng được không đòi hỏi ngoan lắm. Nghe mọi người xì xào anh Hùng đang để ý cái Tâm nhà bà phải không? Lại sắp chuyển đi công tác ở thủy điện Na Hang đấy.

- Anh Hùng là bộ đội phục viên, làm sao trên lại điều đi công tác xa thế hở bà? Bà Toan hỏi bà Tuyết.

- Anh Hùng là Đảng viên mà lại giỏi chuyên môn nữa, nghe nói anh ấy chỉ tăng cường lên đó một thời gian thôi; mà đường từ thành phố lên Na Hang cũng gần lại dễ đi lắm bà ạ... Thôi chết, muộn quá rồi tôi xin phép bà về chuẩn bị nấu cơm tối đây. Nói rồi bà Tuyết vội vàng ra về.

Còn lại một mình bà Toan suy nghĩ mông lung, lo lắng cho hạnh phúc của con dâu. Mẹ ngồi thừ ra đôi mắt nhìn xa xăm, uể oải lấy miếng trầu ra nhai, miếng trầu đã làm mẹ tỉnh lại, mẹ đứng dậy dọn dẹp nhà cửa. Vừa bước chân ra sân mẹ giật mình nhìn thấy con đốm vẫn nằm im góc hè, thôi chết kiểu này cu cậu lại giận mình rồi. Tâm vội rửa bát xong đi làm, mẹ bận khách đã kịp cho nó ăn miếng gì đâu. Mẹ Toan xúc bát cơm đầy ú ụ, rưới thêm nước thịt kho đặt trước mõm nó dỗ dành như đứa trẻ.

- Gớm, tao già rồi nên lẩm cẩm, quên mất, mày dậy ăn cho tao vui lòng.

Con đốm mắt long lanh ứa nước mắt nhìn chủ, vùng dậy ngoan ngoãn chén sạch bát cơm. Tự dưng nước mắt mẹ Toan chảy dài đôi má. Mẹ chợt nhớ lại cái ngày đưa tang bố thằng Học, cũng là ngày con đốm biến mất. Ai cũng bảo của đi thay người, nên mẹ Toan cũng chẳng thiết đi tìm nữa. Ba ngày sau mọi người ra đắp mộ ai cũng cảm động nhìn thấy con đốm đang nằm phủ phục bên mộ, bụng nó tóp lại, đôi mắt ướt. Đắp mộ xong mọi người ra về nó vẫn không nhúc nhích, chính mẹ Toan phải gạt nước mắt ngồi xuống bên cạnh nó vỗ về.

- Thôi đằng nào ông cũng không sống lại được nữa, về với bà đi đốm, chứ nằm mãi đây gió, sương cảm vào thì khổ. Bàn tay ấm áp của mẹ Toan vuốt ve lên người con đốm, mãi sau con đốm mới lững thững theo mẹ về nhà…

Tâm vẫn chưa về, mẹ Toan cầm rổ ra vườn hái thêm ấm chè xanh cho bà Tuyết, con đốm cũng quấn quýt bước theo mẹ. Chiều cuối thu sang đông những áng mây trắng đục lãng đãng trôi theo gió. Cây cối trong vườn của mẹ lúc nào cũng xanh tươi, gặp làn gió lướt qua cành lá lao xao như thì thầm, nũng nịu đòi hỏi đôi bàn tay chăm sóc của mẹ Toan. Cây na, cây bưởi, cây hồng sai trĩu quả, giàn mướp hương, giàn bí đao quả lúc lỉu đung đưa trước gió. Từng ngọn cỏ, lá cây, viên gạch của căn nhà này đã gắn bó như máu thịt của mẹ. Còn tình làng nghĩa xóm tắt lửa tối đèn có nhau. Nếu con Tâm gả cho anh Hùng không biết mẹ có phải xa nơi này đến ở với chúng nó hay không? Còn nếu anh Hùng đồng ý về đây ở, mẹ sẽ giao tất cả tài sản của mẹ cho hai đứa gìn giữ. Mẹ chỉ mong sao con Tâm sống hạnh phúc là mẹ yên lòng. Tối qua mẹ Toan vô tình nghe được hai đứa nó nói chuyện. Tiếng nói của con Tâm còn văng vẳng bên tai.

- Bản thân em không có gì trở ngại, anh là người đã mang hạnh phúc trở lại cho đời em, em không thể sống thiếu anh được. Nhưng em chỉ băn khoăn một điều, nếu em theo anh đi Na Hang thì mẹ ở nhà với ai, những lúc trái nắng trở trời ai chăm sóc mẹ. Em còn nhớ dạo đầu năm mẹ khi dậy đi tiểu bị cảm ngã lăn ngay cửa chuồng lợn...

- Từ đó đến nay mẹ có bị lần nào nữa không em?

- Thỉnh thoảng mẹ vẫn chóng mặt, hiện nay mẹ đang viêm đa khớp đi lại khó khăn lắm.

- Hay là anh xin cơ quan ở lại để cùng em chăm sóc mẹ già.

- Không được đâu! Anh cứ chấp hành sự phân công điều động của cơ quan và hoàn thành nhiệm vụ, tháng đôi lần anh về với em cũng được. Trước mắt chúng ta hãy nhất trí cùng nhau như thế nhé.

Mẹ Toan nghe rõ ý định của hai đứa, người ta xì xào cũng đúng, nếu con Tâm không đi theo thì thằng Hùng cũng xin ở lại, lòng mẹ càng day dứt, thế là tại mình nên chúng nó mới không hoàn thành nhiệm vụ của người Đảng viên.

Mẹ Toan góa chồng, từ năm 60 tuổi bao nhiêu tình cảm mẹ dành cho con trai, con trai đã hi sinh mẹ lại dành toàn bộ cho Tâm. Tâm cũng góa chồng ở tuổi 25, trước kia thân hình Tâm còn đầy đặn xinh xắn, cái miệng lúc nào cũng tươi như hoa, mái tóc dài đen như gỗ mun, làn da trắng hồng. Vậy mà nay vừa gầy vừa đen, mái tóc thưa dần sau mỗi lần gội. Mẹ nhìn con dâu ruột gan rối bời. Đời Tâm còn dài, nhưng xuân xanh có thời, mẹ không thể chần chừ được nữa, phải đi theo để vun đắp hạnh phúc ấm êm cho nó và còn có cháu bế nữa chứ. Mẹ Toan cất rổ chè vào trong bếp lấy trầu trong túi ra ăn vỗ về con đốm.

- Tao với mày phải đi theo vợ chồng cô Tâm thôi, chứ đừng để vì tao với mày mà cô chú ấy bỏ nhiệm vụ, lâu có cháu bồng. Nhà này tao khóa lại gửi hàng xóm, sau này còn về ở nữa có phải không đốm?

Mải nghĩ trời tối lúc nào mẹ Toan cũng không biết. Không khí trong lành tỏa hương thơm nhẹ nhẹ từ vườn cây xanh tốt trước nhà, đã làm cho lòng mẹ thanh thản hơn. Con đốm cũng hiểu được tâm sự của chủ, đôi tai nó dỏng lên nghe ngóng, cái đuôi ve vẩy se sẽ, nó cũng đang mải nghĩ phải chuẩn bị cho chuyến đi xa dài ngày cùng bà chủ.

P.T.M