Nguyễn Đình Lãm

 

 

Minh họa của Lê Cù Thuần

 

 

 

Chào năm 2024.

Sang năm mới này, tôi tròn tám mươi.

Bạn tôi kém tôi một tuổi. Lão tên là Khịa. Tên đầy đủ của lão là Bùi Đình Khịa. Nghe cái tên lão, người ta liên tưởng ngay đến cụm từ “Cà khịa” thật khó chịu, chỉ muốn đánh nhau. Nhưng lão lại rất hiền. Hiền như đất. Và rất lành, lành như con cù lần. Con cù lần là loài động vật sống hoang dã trong rừng, nhìn nó hơi giống con mèo. Nó rất chậm chạp. Gặp nguy, cù lần không biết chạy trốn, chỉ nằm im, đưa hai tay lên che mắt. Người ta muốn bắt, cứ việc nhặt, bỏ vào quẩy tấu mang về.

Hiền thế, nhưng lão Khịa lại rất khoái tranh luận. Bạn với lão cũng vui, nhưng nhiều khi rất khó chịu.

*

Biết lão gần trọn thế kỷ, tôi chưa thấy lão cãi lộn với ai bao giờ. Chưa thấy lão tự nhiên gây gổ với ai bao giờ. Nhưng lão lại rất hay lí sự. Nghĩa là cái gì lão cũng thích biện bác cho ra nhẽ phải trái mới chịu thôi.

Ví dụ một lần, thằng cháu tôi đã tốt nghiệp đại học mà thất nghiệp, mãi mới kiếm được việc làm, cả nhà vui. Tôi gọi điện khoe với lão. Hôm lão đến chia vui với tôi, trời mưa to. Ngõ vào nhà tôi là ngõ đất, lầy lội, rất bẩn.  Nhận được tin, lão sang ngay. Một tay xách dép, một tay giữ quần. Bùn bẩn đến lưng bắp chân. Thấy lão vừa vào sân, tôi vội chạy ra đón, miệng suýt xoa:

- Chết, vì tôi mà ông vất vả!

Giọng tỉnh khô, lão thủng thẳng:

- Tôi chả vì ông tí nào. Tôi chỉ vì tôi.

Nghe lão nói, tôi cứ băn khoăn hoài. Ngồi thưởng trà, tôi hỏi lão:

- Ông sang mừng chuyện vui của tôi, mà ông lại bảo ông chỉ vì ông là thế nào. Ông cắt nghĩa tôi nghe thử?

Lão Khịa hỏi tôi:

- Ông là bạn thân của tôi, đúng không?

- Đúng.

Làm một chén rượu rồi lão lí sự với tôi thế này:

- Ừ. Thế thì, khi biết ông có việc vui, mà tôi không đến để cùng nhau chia sẻ, tôi nghĩ nhất định ông trách. Có thể ông trách ngay lập tức. Có thể lúc nào rỗi rãi, ngồi nhớ lại ông sẽ trách. Ông không trách ra miệng thì ông trách thầm trong bụng, nhất định sự sẽ sẩy ra như vậy. Và như thế, nó sẽ làm xấu đi tình bạn giữa chúng ta. Nghĩa là nhất định tôi phải đến, mưa to mấy cũng đến, ngõ bẩn  mấy cũng đến. Đến để tôi khỏi phải khó chịu vì cái sự áy náy âm ỉ mãi trong tư tưởng của tôi.

Nghe lão bạn biện bạch, tôi trộm nghĩ: Những lần có việc, lão mời tôi. Trước khi  mời tôi, chắc lão cũng đã phải  đắn đo nhiều. Bởi vì, mời tôi, lão chỉ thêm bận. Mà tôi bị lão mời thì  nhất định tôi phải tới. Nhiều khi tôi cũng không khoái cái sự được mời. Tôi thủng thẳng hỏi lão bạn:

- Vậy thì, cái việc ông sang với tôi  hôm nay là ông chỉ vì ông. Chứ chẳng vì tôi tí nào sất. Đúng không?

- Hì, hì... Đúng rồi.

Lão Khịa lại hỏi tôi:

- Ông có biết lão Bách không, Bách Thoa ấy?

- Biết.

- Tôi nói ông nghe. Thoa kể với tôi, ngày xửa, ngày xưa hồi còn thanh niên, Bách rất khoái ăn chả. Chả bò, chả lợn, chả dê... Chả gì hắn cũng khoái. Biết tính chồng, thỉnh thoảng đi chợ thị lại thiết kế cho hắn vài lạng, hắn sướng lắm. Ngồi với mình, mắt lấp lánh, thị thủ thỉ: “Anh ạ, nhìn chồng em ăn miếng chả ngon, em vui hết cả cái bụng”.  Đấy, tôi hỏi ông, như thế là Thoa vì chồng hay vì cái sự được vui của chính thị?

- Hì, hì... Vì chính thị.

Nghe tôi trả lời đúng bụng lão, mắt lão sáng lên, vội vồ lấy tay tôi, lắc tít.

- Đúng rồi. Đúng rồi. Rất đúng.

Đặng, lão vội châm hai điếu thuốc, chia cho tôi một điếu, giọng rành rọt:

- Vì thế cho nên rằng thì là, tôi nói, tôi đến thăm ông, là tôi chỉ vì tôi mà tôi đến, chứ tôi không vì ông một tí nào cả là nhẽ ấy. Đúng không nào?

 Lão Khịa lí sự, tôi nghe cứ thấy bầy nhầy, rối rắm kiểu gì. Tôi không biết nên bảo đúng hay bảo không đúng, đành ngồi im, giả vờ đang bận hút thuốc! Bỗng tôi giật mình nghĩ thầm trong bụng: “Thôi chết, hồi cưới vợ cho con, mình mời lão. Rồi cưới vợ cho cháu, mình cũng mời lão. Cuối năm vừa rồi vào nhà mới, mình cũng mời lão đến ăn cỗ tân gia. Sắp tới làm lễ mừng thọ tám mươi chả biết có nên mời lão không? Thôi, không mời lão nữa. Nhưng nghĩ thật kỹ ra, không mời chắc chắn lão giận. Bạn thân, có sự to, lại là sự vui mà không cho nhau biết thì còn ra cái thể thống gì nữa?” Nghĩ một tí, tôi bèn hỏi lão:

- Ông Khịa này?

- Hử.

- Ngoài Giêng lũ con cháu tôi, chúng nó định tổ chức lễ mừng tôi bát tuần. Theo ông tôi có nên mời bạn bè không?

Lão sôi nổi hẳn lên:

- Mời chứ. Mời chứ. Phải tổ chức cho thật vui, thật hoành tráng. Bát tuần  cơ mà. Bát tuần là thiên tước. Tôi thấy sách cổ có ghi: Thiên tước là tước trời ban, có ba bậc như thế này: Lục thập dữ tú tài đồng. Thất thập dữ cử nhân đồng. Bát thập dữ tiến sĩ đồng. Nghĩa rằng, người sáu mươi tuổi xếp vào ngồi cùng mâm với bậc tú tài. Tương đương với tốt nghiệp lớp 12 bây giờ. Người bảy mươi tuổi xếp ngồi cùng mâm với người tốt nghiệp đại học bây giờ. Người tám mươi tuổi xếp cùng mâm với bậc tiến sĩ bây giờ.

Ngày xưa, như tôi với ông là được ngồi cùng mâm với các vị tiến sĩ đấy. Bây giờ khác. Bây giờ cỗ bàn xếp lung tung tả pí lù. Mâm cứ đủ người là chén, nhộn nhạo, chan chan, húp húp. Muốn chuyện trò với nhau rất khó, chả biết chuyện gì. No bụng, đứng dậy về. Buồn vãi.

- Ừ. Nhưng mà hôm nào nhỉ? Tôi sẽ đến từ hôm trước. Chúng mình sẽ uống thật say. Và hôm ấy tôi sẽ trân trọng tặng ông một bài thơ - Bài thơ “Tình Già”... hà... hà...

*

Lão Khịa là bạn chí thân của tôi.

Ở tuổi bọn tôi bây giờ, bạn bè chỉ còn lác đác như lá mùa thu. Cho đến giờ này, bạn già loanh quanh, tôi chỉ còn vài người, trong đó có lão Khịa. Lão Khịa có nghề làm thơ. Tôi viết văn. Hai nhà lại ở cùng xóm. Hai chúng tôi thường gặp nhau trên văn đàn. Lão Khịa là nơi tôi có thể san sẻ cả niềm vui và nỗi buồn. Nhưng chỉ ngại một điều, lão này rất hay trách bạn. Sơ suất một tẹo là lão trách. Kiểu gì lão cũng có thể trách được. Sao ở đời lại có ông bạn lạ thế chứ lị?

Nhưng dù gì thì gì, ăn Tết xong, ngoài Giêng tôi sẽ cho phép con cháu làm lễ mừng tôi thọ bát tuần cho vui. Và, tôi sẽ trực tiếp đến tận nhà mời lão Khịa trước một tuần. Tôi phải ghi vào lịch bàn để nhớ kẻo quên. Năm mới, để ông bạn già thân thiết trách thì buồn lắm.

N.Đ.L