Buổi sáng đầu thu, theo quốc lộ 2, đường Tuyên quang – Hà giang, đến km số 9 rẽ trái vào Trường Phổ thông Dân tộc nội trú - THCS Yên Sơn, qua cổng gác vào trong trường, tôi thấy những dãy lớp học khang trang, đẹp đẽ. Đang là giờ học nên toàn cảnh nhà trường tĩnh lặng đến lạ thường, chỉ nghe tiếng thầy cô giáo giảng bài sang sảng trên lớp.

Lần này đến trường, hệ sinh thái nhà trường đã khác hẳn những năm trước, từng hàng cây bóng mát đã vươn cao, dưới những hàng cây là những dãy hoa và cây cảnh được trồng và cắt tỉa gọn gàng đẹp mắt, một cảnh quan với môi trường xanh sạch mà thầy và trò đã tạo nên thân thiện. Hài hòa với các dãy nhà là lớp học của các em và ngôi nhà dành cho các thầy cô làm việc và nghỉ ngơi giữa các tiết học. Sân bóng đá cỏ được trồng và cắt tỉa đúng tiêu chuẩn, nhà đa năng đứng sừng sững nhìn ra sân bóng đá dành cho các em hoạt động vui chơi và tổ chức các sự kiện chào mừng những ngày lễ lớn...

Ảnh minh họa

Gặp cô hiệu trưởng Nịnh Lan Hương, cô đã có bề dày trên bục giảng, bề dày kinh nghiệm dìu dắt, dạy dỗ các em, cô tâm sự: Trường Phổ thông Dân tộc nội trú - THCS Yên Sơn được xây dựng và đón các em học sinh trên địa bàn toàn huyện,các em là con em của 12 dân tộc trong huyện như : Tày, Dao, Nùng, H’mông, Pà Thẻn… có nơi ở rất xa, là những vùng sâu, vùng xa của huyện như Trung Minh, Hùng Lợi, Kiến thiết….

Toàn trường có 11 lớp học. Trong đó khối 6 có 3 lớp, khối 7 có 3 lớp, khối 8 có 3 lớp, khối 9 có 2 lớp. Tổng số học sinh có 382 em. Các em là những học sinh có tinh thần vươn lên vượt khó, quyết tâm phấn đấu trong học tập và đang hình thành ước mơ mà các em cố gắng vươn tới.

Hầu hết gia đình các em là thuần nông ở những vùng sâu xa nhất nhì huyện. Những năm trước đi lại còn rất khó khăn, những con đường nhỏ treo leo, uốn lượn theo sườn đồi sườn núi, đoạn thì đất trơn như đổ mỡ, đoạn thì đá lởm chởm ghồ ghề, phía bên đồi thì cao vút, phía dưới bên đối diện là vực thẳm. Gia đình các em sống là từng khu với 5, 6 nóc nhà, từ khu này đến khu khác, tuy nhìn thấy thấp thoáng nhưng phải đi bộ khoảng 2 giờ đồng hồ mới tới. Cuộc sống gia đình các em chủ yếu là tự cung tự cấp. Được Đảng và nhà nước quan tâm, nên đường đi đã được bê tông hóa, điện lưới được kéo về tận các khu có đồng bào cư trú, một ước mơ gần cả đời người bây giờ đã thành hiện thực. Tuy các căn hộ của từng gia đình chưa phải là nhà xây đẹp như biệt thự nhưng đã đẹp và rất chắc chắn, kiên cố, có phòng khách, phòng ngủ, đặc biệt là nhà bếp rất gọn gàng sạch sẽ.

Nhớ những năm đầu mới thành lập trường, các thầy cô giáo đã tận tình đến từng nhà các em học sinh để tìm hiểu hoàn cảnh của từng em, biết được cái khó của các em, để động viên khuyến khích các em cố gắng học tập. Những chuyến đi của các thầy, cô là nguồn động viên vô cùng to lớn cho gia đình và các em học sinh, là sức hút mạnh mẽ cho các thế hệ kế cận của các em tiếp tục vượt khó trên con đường đến trường học tập. Đây là những nhân tố trở thành cán bộ cốt cán sau này của các thôn bản ở những vùng sâu, vùng xa.

Còn dang dở câu chuyện với cô hiệu trưởng, tôi đề nghị được đi tận mắt xem các phòng học của các em. Những hình ảnh cảm động đến nao lòng, khi thấy tôi, cô giáo bộ môn chưa kịp nhắc thì các em đã nhanh nhảu chào lễ phép, những ánh mắt ngoan hiền thân thiện được các thầy cô dạy dỗ hàng ngày, đã trở thành những con ngoan trò giỏi, em nào cũng muốn vươn lên trở thành học sinh khá và giỏi toàn diện.

Phòng học các em đều được lắp đặt điều hòa, quạt điện và đủ ánh sáng, các cửa sổ bằng kính trắng, được lau chùi rất sạch sẽ bằng chính bàn tay tự lao động của các em. Qua các phòng học, xuống bếp ăn tập thể, nhà bếp rộng rãi sạch sẽ, ngăn nắp, các cô phục vụ bếp ăn, ai cũng dịu dàng nhanh nhẹn, những lời nói ấm ấp, đặc biệt là tính sạch sẽ của các cô, đã làm tăng thêm sự chan hòa gắn kết trong từng bữa ăn của các em học sinh.

Các thầy cô trong Ban giám hiệu nhà trường dù rất bận nhưng luôn thay nhau quan tâm đến khẩu phần ăn hàng ngày của các em, để bảo đảm dinh dưỡng cho các em trong học tập và những sinh hoạt khác của nhà trường.

Trường Phổ thông Dân tộc nội trú - THCS Yên Sơn đã tạo điều kiện tốt nhất cho các em được học tập, phụ đạo ngoài giờ chính khóa. Các thầy cô giáo đã giành thời gian tối đa cho các em học sinh nâng cao chất lượng học tập. Những buổi cuối ngày, các em học sinh được các cô giáo hướng dẫn cách trồng rau, chăm bón rau, áp dụng luôn kiến thức đã học vào mảnh vườn thực tế, các em học sinh được trải nghiệm qua lao động, cắt tỉa hàng rào cây cảnh xung quanh vườn hoa. Với bàn tay khéo léo của các em, những hàng cây tạo cho khuôn viên nhà trường luôn xanh - sạch - đẹp.

Hàng tuần theo lịch, nhà đa năng mở cửa cho các em tập văn nghệ và sinh hoạt đoàn đội. Những bài hát được các em tự dịch ra sang tiếng H’mông để biểu diễn trong nhà trường, mà còn đi giao lưu trình diễn ở thành phố và trong tỉnh. Những tiết mục múa hát khèn H’mông như “Người Mèo xuống bản”, “Phiên chợ ngày xuân”…được khán giả chúc mừng nồng nhiệt.

UBND Huyện Yên Sơn đã kịp thời động viên, khuyến khích nhà trường mở lớp truyền dạy hát Then, múa khèn và đàn tính cho các em để giữ gìn nét văn hóa đặc sắc, độc đáo do nghệ nhân Ma Văn Đức trực tiếp truyền dạy tại nhà trường.

Từ khi thành lập trường đến nay, đội thiếu niên Tiền phong của nhà trường nhiều năm liên tục được công nhận là liên đội mạnh cấp tỉnh. Gặp cô Nguyễn Phương Chính, tổng phụ trách liên đội của nhà trường, cô bộc bạch: Việc hoạt động của liên đội rất đều tay, cô thường xuyên đi tập huấn, để nắm bắt tinh thần chỉ đạo của cấp trên về hoạt động tại trường phải bảo đảm các tiêu chí: Hoạt động phục vụ chính trị, phục vụ học tập, nâng cao sức khỏe, tạo điều kiện cho học sinh được trải nghiệm, tạo tâm lý vui tươi, ham học thông qua những hoạt động tập thể của Đoàn, Đội. Từ khi vào trường, các em phần nào đã biết tự lập, được các thầy cô và ban quản lý ký túc sát sao dạy dỗ, nhắc nhở và chỉ bảo từ cách ngồi ăn đến lời nói sao cho chuẩn mực.

Với những ước mơ phía trước luôn hiện hữu nên thành quả đã và đang mỉm cười với các em. Năm học 2021-2022 em Bàn Kim Thu đạt giải Ba môn Ngữ văn cấp tỉnh, gia đình em ở Chiêu Yên; em Đinh Thị Oanh đạt giải Ba môn Địa lý, gia đình em ở Kiến Thiết, cùng giải Ba là em Đinh Bảo Ngọc, gia đình em ở Lực Hành. Năm học 2022-2023 các em đã chiếm lĩnh 8 giải cấp tỉnh trong đó 4 giải Ba. Ba giải các môn văn hóa và 1giải thuộc lĩnh vực khoa học kỹ thuật.

Gặp gỡ một số học sinh hiện đang học khối 9 như em Diệp Hoàng Nam lớp 9A, gia đình em ở Xuân Vân, em là học sinh say mê học môn Toán ngay từ khi em học lớp 1, sự say mê đó đến giờ vẫn rực cháy trong em, Nam bộc lộ: Năm học này là năm cuối cấp nên em nung nấu được đi thi toán giải cấp tỉnh, để lưu lại dấu ấn thời niên thiếu của em và có kỷ niệm ngọt ngào tri ân các thầy cô giáo và nhà trường.

Với em Nhật Nam, dân tộc Cao Lan, em tâm sự, lúc nào trong suy nghĩ của em cũng muốn tìm hiểu lịch sử  dân tộc Việt Nam, một dân tộc có sức mạnh quật cường nhưng lại rộng lòng bao dung, môn lịch sử mà em cảm nhận được là một môn phải có tầm nhìn tổng quát từ lịch sử cổ đại đến lịch sử hiện đại, học để sâu chuỗi lại với góc nhìn hiện tại mà em muốn tổng hợp. Bố mẹ em đều là thuần nông, bố mẹ em tâm sự: Nhiều người chưa định hướng được cho con cái, vì chưa hiểu hết khả năng của con, nhưng vợ chồng tôi có cháu đã tự chọn hướng đi đúng với khả năng và sở thích của cháu nên vợ chồng tôi vui lắm, chúng tôi chỉ biết động viên cháu học thôi, phụ huynh chúng tôi chỉ biết nhờ các thầy cô dạy dỗ con cháu mình thành người là mừng lắm rồi.

Tôi đến vào dịp nhà trường chuẩn bị tổ chức kỷ niệm ngày 20/11, không khí thi đua dạy và học dể lấy thành tích chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam, thầy và trò nhà trường đang bộn bề cho đợt phát động thi đua sôi động và thiết thực. Trên lớp, dưới nhà đa năng và sân bãi luôn trong không khí thi đua mừng ngày 20/11 này. Những hoạt động, những nụ cười hồ hởi của thầy trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú - THCS Yên Sơn, tôi thấy được cả bầu trời tri ân đang rực lên trong ánh mắt các em.

Tạm biệt các em mà trên đường đi về, tâm trạng của tôi vẫn gửi lại phía các em và thầy trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú - THCS Yên Sơn Tuyên Quang một tình cảm dâng đầy trong tim.

Nguyễn Quốc Tấn