Aesop sinh vào khoảng đầu thế kỉ thứ VII trước Công nguyên, là một người kể chuyện Hy Lạp cổ đại. Tên tuổi ông như một huyền thoại, người đời sau đoán rằng ông là người Ai Cập hay người châu Phi, hoặc được sinh ra như một nô lệ ở Samos, rồi nhờ trí thông minh mà giành được tự do cho mình. Có một thời gian ông làm cố vấn cho Vua Croesus của Lydia nay là tây bắc Thổ Nhĩ Kỳ, rồi cuối cùng vào khoảng năm 560 trước Công nguyên, người có tên Aesop đã phải chịu cái chết đau đớn khi bị dân Delphi ném xuống vách đá vì tội ăn trộm. Giai thoại là vậy, thế nên có nhà nghiên cứu cho rằng Aesop có thể chỉ là bút danh hoặc tên hư cấu của một người kể chuyện nào đó. Dẫu sao tên tuổi “ông” gắn liền với nhiều phát ngôn sâu sắc cùng hàng trăm ngụ ngôn nổi tiếng, truyền lại cho người đời sau. 5 phát ngôn nổi tiếng Aesop, như: Một con chim trong tay đáng giá gấp đôi con chim trong bụi cây. Muốn làm vừa lòng tất cả, bạn không làm vừa lòng ai cả. Không ai tin một kẻ nói dối ngay cả khi anh ta nói sự thật. Nghịch cảnh thử thách lòng chân thành của bạn bè. Đã là sói thì mãi mãi là sói.

CHUỘT QUÊ VÀ CHUỘT PHỐ

Một lần, Chuột Phố đến thăm một người bà con dưới tỉnh. Làm bữa trưa đãi bạn từ phố về chơi, Chuột Đồng bày ra lúa mì, các loại rễ cây và quả đấu, với ít nước lạnh để uống. Chuột Phố ăn qua loa, nhấm nháp thứ này một ít thứ kia một ít, để tỏ vẻ lịch sự với mấy thức ăn quê mùa ấy.

Sau bữa ăn, hai bạn đã có một cuộc nói chuyện dài. Đúng hơn, Chuột Phố tán về cuộc sống của mình ở thành phố, trong lúc những con Chuột khác chăm chú lắng nghe. Tối hôm đó, tất cả chui vào một cái ổ ấm cúng bên hàng rào và đánh giấc ngon lành cho đến sáng. Trong giấc ngủ, Chuột Đồng mơ thấy mình là Chuột Phố với bao xa hoa và thú vị của cuộc sống phố thị mà bạn mình vẽ ra. Thế nên hôm sau, khi Chuột Phố rủ Chuột Quê về thành phố chơi, Chuột Quê vui vẻ nhận lời ngay.

Khi họ đến dinh thự nơi Chuột Phố sống, thấy trên bàn phòng ăn những đồ thừa sau bữa tiệc thịnh soạn. Nào kẹo và thạch, bánh ngọt với pho mát thơm ngon, toàn cao lương mỹ vị Chuột Quê khó mà tưởng tượng.

Thế rồi, ngay khi Chuột Quê chuẩn bị nhấm nháp miếng bánh ngọt nhỏ, nghe thấy tiếng Mèo kêu meo meo và tiếng cào vào cánh cửa, lũ chuột hoảng hốt chạy vội vào một chỗ ẩn nấp. Chúng nín thở, nằm im một hồi lâu. Cuối cùng, khi xung quanh có vẻ đã yên, chúng rón rén quay trở lại bàn tiệc thì cánh cửa đột ngột bật mở và người hầu bước vào, theo sau là con chó của chủ nhà.

Chuột Quê lủi nhanh vào hang chuột khác, nó ngồi trong đó đủ lâu để nhặt túi đựng thảm và cái ô mang theo. Lúc ra về, Chuột Quê nói với Chuột Phố:

- Bạn có thể có bao thứ xa hoa và xinh đẹp mà tôi không có, nhưng tôi thích các món ăn đạm bạc và cuộc sống đơn giản của mình ở vùng nông thôn hơn. Nó thanh thản và yên bình làm sao!

 

CON CHÓ VÀ CÁI BÓNG DƯỚI SÔNG

Chú chó được người bán thịt ném cho khúc xương, đang vội vã chạy về với phần thưởng bất ngờ càng nhanh càng tốt. Khi băng qua cây cầu hẹp dành cho người đi bộ, nó lơ đễnh nhìn xuống và thấy bóng mình phản chiếu trên mặt nước tĩnh lặng như thể trong một tấm gương.

Chú chó tưởng rằng có một con chó khác đang tha một khúc xương to hơn của nó rất nhiều.

Giá mà nó chịu dừng lại để suy nghĩ, hẳn nó nhận rõ sự việc hơn. Nhưng không, do tính tham lam thôi thúc, nó nhả khúc xương trong mõm, lao vào con chó dưới sông. Ơ kìa, nó không thấy ai ở đó cả, mà chỉ thấy mỗi mình đang cố bơi vào bờ.

Cuối cùng, nó cũng bò lên được. Nó đứng đó, buồn bã nghĩ về khúc xương ngon lành mà nó vừa đánh mất, nó nhận ra mình đích thực là một con Chó ngu ngốc biết bao.

 

CON CÁO VÀ CON QUẠ

Vào một buổi sáng đẹp trời khi Cáo đang lần theo cái mũi nhạy của mình bước qua rừng săn tìm miếng ăn, nó nhìn thấy một con Quạ đậu trên cành cây cao phía trước. Đây không phải lần đầu tiên Cáo nhìn thấy Quạ. Điều gây cho nó sự chú ý của nó là miếng pho mát Quạ đang ngậm trong mỏ. Cáo đứng lại để nhìn lần thứ hai, trong đầu nảy ra ý nghĩ ranh mãnh:

“Chẳng cần nhọc công tìm kiếm đâu xa, chính là món ăn ngon cho bữa sáng của ta đây rồi”.

Cáo liền chạy qua gốc cây Quạ đang đậu, ngước nhìn đầy ngưỡng mộ, nó kêu vọng lên: "Chào buổi sáng, sinh vật xinh đẹp của Tạo hóa!".

Quạ nghiêng đầu nhìn Cáo, lòng sanh nghi. Nó ngậm miếng pho mát chặt hơn, không đáp lại lời chào của Cáo.

“Nàng thật là sinh vật quyến rũ nhất trần gian!” Cáo nói. “Xem bộ lông của cô này, nó tỏa sáng làm sao! Quả là một bức họa mĩ miều điểm tô cho đôi cánh lộng lẫy! Một loài chim tuyệt vời đến thế hẳn phải sở hữu giọng hót dễ thương, vì mọi thứ khác về cô ấy đều hoàn hảo. Nàng có thể hát lên không, chỉ một bài thôi. Tôi biết rõ điều ấy, thế nên tôi mới ca ngợi cô ấy là Nữ hoàng các loài chim”.

Được nghe bao lời tụng ca kia, Quạ ta quên hết mọi nghi ngờ và cả bữa sáng của mình. Quạ rất muốn thể hiện là Nữ hoàng của các loài chim đích thực. Thế là, Quạ mở to miệng để phát ra tiếng kêu to nhất của mình, và miếng pho mát rơi thẳng xuống cái miệng há hốc đang chờ đợi của Cáo.

“Cảm ơn”, chú Cáo ngọt ngào nói, quay gót bước đi. “Mặc dù miếng pho mát bị nứt, nhưng giọng hát của bạn vừa đủ. Tiếc là trí thông minh của bạn chẳng biết cất ở đâu?”.

 

CON MUỖI VÀ BÒ MỘNG

Một con Muỗi bay qua đồng cỏ với những tiếng vo ve phát ra. Nó thả mình nhẹ nhàng trên đầu chiếc sừng con Bò mộng. Nghỉ ngơi vừa đủ, nó định bay đi. Trước khi rời đi, Muỗi ta xin lỗi Bò mộng vì đã tạm mượn sừng bò làm nơi dừng chân. Nó nói:

- Anh có phiền gì nếu tôi bay đi bây

giờ không?

Bò Mộng trả lời:

- Với tôi cũng vậy thôi. Tôi thậm chí còn không biết bạn đã ở đó nữa là.

 

SƯ TỬ VÀ CON CHUỘT NHẮT

Một con Sư tử nằm ngủ trưa trong rừng, cái đầu to tướng gối lên hai chân. Chuột nhắt đi qua nghe tiếng động, nó hoảng sợ và bỏ chạy ngang qua mũi Sư tử. Bị đánh thức, Sư tử chộp lấy Chuột nhắt nhỏ bé tội nghiệp, giận dữ và toan giết nó.

- Tha cho tôi đi! - Chuột nhắt cầu xin. - Xin hãy để tôi đi, một ngày nào đó tôi sẽ trả ơn ông, tôi hứa chắc.

Sư tử nghe buồn cười khi nghĩ một chú chuột lại có thể giúp mình. Dẫu sao Sư tử cũng tỏ ra hào phóng và đã tha cho Chuột nhắt đi.

Vài ngày sau, khi đang rình mồi ở một góc rừng, Sư tử bị mắc vào lưới thợ săn. Vùng vẫy thế nào cũng không thoát ra được, Sư tử cất tiếng gầm to vang cả khu rừng. Nhận ra đó là tiếng Sư tử, Chuột nhắt nhanh chóng tìm đến và thấy ân nhân xưa đang cựa quậy trong lưới. Chạy qua đầu sợi dây thừng lớn càng lúc càng thít chặt, Chuột nhắt gặm cho đến khi nó đứt rời ra, thế là chẳng mấy chốc Sư tử được giải thoát.

- Ông đã cười khi tôi nói sẽ trả ơn. - Chuột nói - Bây giờ ông đã biết, ngay cả sinh vật nhỏ bé như chuột cũng có thể giúp được Sư tử.

                                      Hương Thu

 (Dịch theo bản tiếng Anh)

AESOP