Ra Giêng khi những cơn mưa xuân ướt những nụ hoa vàng mới nhú. Những giọt mưa đọng lại trên những chiếc lá xanh non mởn cùng với những sợi tơ trắng muốn trên thân, trên những chiếc lá bé xinh xinh cũng là lúc báo hiệu mùa pẻng khỉ mạ lại về. Món bánh mà mỗi năm chỉ được ăn một lần của người Tày quê mình.

Ảnh minh họa

Nhớ sao món bánh đậm bản sắc quê mình từ tên gọi đến cách làm. Ngày bé tôi chẳng biết sao người ta lại gọi pẻng khỉ mạ. Cái tên dịch ra tiếng Kinh không được dễ nghe cho lắm (bánh phân ngựa). Nhưng sau khi được bà kể lại rằng: loại cây làm bánh này thường hay mọc ở những nơi có phân ngựa và màu lá cũng gần giống màu phân ngựa nên người già gọi tên vậy để dễ nhớ và phân biệt với những loại bánh khác. Nhưng cái tên nghe không mấy lịch sự ấy lại chứa đựng một hương vị rất riêng, rất Tày như người bản tôi.

Tôi thích cảm giác hái từng ngọt cây non với nụ hoa vàng mới nhú còn đọng sương đêm đến lạ. Hái xong được một túi nải thì những đầu ngón tay cũng đen thẫm bởi nhựa cây. Dòng nước từ trong khe ấm áp chảy ra rửa trôi những bụi bẩn của lá và sau khi ráo nước mé sẽ lại tỉ mẫn đem vào cối giã cho nhuyễn và pha với bột nếp đã chuẩn bị sẵn từ đêm hôm trước. Mé vẫn dặn rằng muốn bánh ngon và dẻo, mềm con chỉ nên xát bột nước sau đó cho vào túi nải để qua đêm, nước chảy hết còn lại bột sẽ đem giã nhuyễn cùng lá khỉ mạ một lần nữa cho quyện hết vào nhau. Những nhịp chày lên xuống như gửi gắm vào đó cả những mong chờ món bánh sẽ thơm hương.

Nhìn bàn tay thoăt thoắt nặn tường viên bánh như bánh trôi của mé tôi đã mường tượng ra những chiếc bánh căng tròn phồng rộp trong chảo mỡ. Dù mải làm mé vẫn chẳng quên nhắc nhở. Không được bỏ nhiều mỡ và lửa to, chỉ để lửa liu riu sao cho chiếc chảo gang duy trì độ nóng vừa phải và tay rang bánh phải đều để những chiếc bánh không bị dính vào nhau. Lời dặn mé tôi nhớ trong lòng như nhớ về món bánh mà cả năm mới được ăn một lần đó.

Mở vung nồi đường mật mé đã nấu, mùi mía toả ra thơm đến tê người ấy vàng sánh lại. Tôi không kiềm nổi sự thèm thuồng, lấy vội mấy chiếc bánh còn đang nóng hổi trên chảo bỏ vào chiếc bát và rưới một chút đường lên trên và đảo đều. Những chiếc bánh căng tròn được tắm mình trong vị đường ngọt lịm và vàng như nắng xuân càng thêm bóng mềm.  Đưa lên miệng nhai mà miếng bánh cứ thơm mãi cho đến khi nuốt xuống cuống họng vẫn còn đọng lại hương vị lá thơm dìu dịu lạ kỳ đó. Hương vị chẳng thể lẫn vào đâu khiến cho cả gian bếp như toả bừng hương núi!

Pẻng khỉ mạ cứ theo tôi lớn khôn và đọng mãi trong tâm trí tôi là hình ảnh mé ngồi bên bếp lửa cần mẫm rang từng chảo bánh thơm cả tuổi thơ. Dù giờ đây tôi đã có thể tự mình làm món bánh đó nhưng vị của tuổi thơ vẫn theo mãi trong hành trình tôi đi. Tháng Giêng ơi mùi pẻng khỉ mạ cứ vấn vương một đời!

Muồng Hoàng Yến