Sang thu, những trái mồng tơi xanh non dần căng ra, chuyển dần sang màu tím đậm, cũng là lúc lũ trẻ chúng tôi cắp sách đến trường. Ở cái thời không có sách, báo để đọc, chúng tôi nghĩ ra đủ trò chơi tiêu khiển, trong đó có trò lấy quả mồng tơi làm mực để viết và vẽ.

Mồng tơi là loại rau không thể thiếu vào mùa hè nên nhà nào cũng có vài giậu xanh um. Qua mùa thu, khí lạnh ngăn cây mồng tơi nảy lộc, đua ngọn mới. Lúc này đám dây leo ấy đã ngả sang màu hơi vàng, những chiếc lá không còn xanh thẫm mà bắt đầu có nhiều đốm vàng vàng, đo đỏ, để lộ ra những chùm quả tím căng mọng. Chúng tôi rủ nhau hái từng nắm quả, tỉ mẩn gỡ từng quả nhỏ khỏi đám cuống đã ngả vàng rồi dùng tấm giẻ bọc lại vắt nước cốt ra cái "bát" được chặt từ ống tre.

Đứa nào đứa nấy rửa bút máy cẩn thận, vẩy cho thật khô, bởi nếu còn dính mực cũ sẽ không ra được màu mực tím. Giấy để viết là những trang giấy chưa viết từ đám vở của năm học cũ còn sót lại. Cả lũ chụm đầu vào nhau bơm mực, rồi háo hức hý hoáy viết, tô vẽ. Đứa chép một bài thơ, đứa vẽ tranh, chán chê rồi chúng tôi vẽ cả mực mồng tơi vào mặt nhau, tạo râu, ria, mặt nạ đủ kiểu.

- Mày láo thật, đã bảo không chơi bẩn rồi mà mày vẫn lén làm, về tao bị mắng nữa! - Viên mặt đỏ gay, quay lại gườm gườm Duy, khi thấy đám con gái chỉ chỏ vào mình mà cười. Duy toan lảng đi thì tôi gọi giật lại:

- Thôi đi các bạn ơi, đứa nào có chuyện hay hay về cây mồng tơi, kể nghe nào.

- Phải rồi, mình có đấy - Thầm nhanh nhẩu, đợt hè tớ đi nắng nhiều bị đái giắt, mẹ tớ giã nắm lá mồng tơi, lọc nước cốt pha chút mật mía nữa cho tớ uống, tớ làm một bát chỉ loáng thôi là khỏi.

- Tớ nữa - Tịnh nói, giọng rất hóm, tớ bị… táo bón, đau bụng, bố tớ cũng cho tớ uống nước mồng tơi sống hai hôm, khỏi luôn. Từ đó ngày nào tớ cũng chăm chỉ ăn rau mồng tơi.

- Chị gái tớ sinh con, ít sữa, bà tớ hái mồng tơi nấu cho ăn. Ôi em bé đáng yêu mà háu ăn lắm, may mà chị ăn rau mồng tơi vào có đủ sữa cho em bé đấy. Ngát tiếp lời Tịnh, giọng lanh lảnh.

- Tớ bị chảy máu cam, mẹ tớ cũng lấy nước lá mồng tơi thấm vào bông nhét vào mũi tớ, chỉ một xíu là cầm máu. - Hòa, cô bạn hiền lành nhất nhóm cất tiếng.

Cả lũ thi nhau kể chuyện về loài mồng tơi rồi phá lên cười vui vẻ, cô nàng Viên quên luôn nỗi bực dọc với Duy. Hòa lẳng lặng thu dọn đám giấy, mực lanh tanh bành cho cả nhóm. Hòa là người Dao, nhà cách trường học xa nhất nhưng là đứa chăm học nhất. Từ nhà Hòa đi bộ ra đến nhà tôi phải mất hơn nửa giờ đồng hồ. Ngày nắng cũng như mưa, tôi chờ Hoà ra đến nhà tôi rồi hai đứa cùng cuốc bộ thêm nửa tiếng nữa để đến trường. Hoà ít nói nhưng có đôi mắt sáng và nụ cười rất duyên. Đôi khi chúng tôi đi cùng nhau chẳng nói chuyện gì, chỉ cần nhìn nhau cười là đủ ấm tình bầu bạn.

Chúng tôi chơi trò mực mồng tơi suốt cả mùa thu. Có lúc nổi hứng, cả lũ thử pha "mực mồng tơi" với nước để uống. Cốc nước quả mồng tơi có màu tím nhạt, tuy không có vị gì với mùi hơi ngai ngái nhưng trông rất đẹp mắt. Uống vào thấy người mát mẻ, khoan khoái, dễ chịu hẳn. Khi quả mồng tơi bắt đầu chuyển sang màu đen và sắt lại là các bà, các mẹ cắt cả cụm dây, cuộn tròn lại treo ở đầu hồi để làm giống cho mùa hè tới.

Mùa đông đã đến, cuộn giống mồng tơi mẹ để ở đầu hồi đã khô lắm, chuyển hết thành màu đen. Mùa đông vùng cao lạnh cóng, mưa phùn, gió bấc, sương muối giăng đầy mặt đất, tôi nhìn đám quả mồng tơi khô mà nhớ, mà mong sớm đến mùa thu. Sáng ấy, như mọi ngày, tôi chờ Hòa qua gọi để cùng đến lớp. 5 phút, 10 phút rồi mà không thấy bạn đâu, lòng tôi nóng như lửa đốt nhưng sợ muộn giờ tôi đành phải đi một mình. Chặng đường như dài hơn cả chục cây số vì không có Hòa đi cùng. Buổi trưa đi học về tôi nghe mẹ nói Hòa bị ốm nặng, phải cáng đi bệnh viện huyện từ đêm qua. Tôi chạy đi thông báo với các bạn, ai cũng buồn, cầu mong cho Hòa sớm khỏi bệnh.

Một tuần trôi qua, một tuần dài như cả một năm, tôi nhận tin sét đánh là Hòa  không qua khỏi. Cả lũ nước mắt ai nấy giàn giụa, không thể tin nổi, không thể chấp nhận nổi sự thật quá đau lòng này. Tôi và các bạn cùng vào đưa tiễn Hoà lần cuối. Khi đi, tôi mang theo nắm hạt mồng tơi rắc lên mộ Hòa. Thỉnh thoảng chúng tôi vẫn đến viếng mộ bạn, cỏ đã mọc xanh nhưng loài mồng tơi phải chờ có những cơn mưa mùa hạ chúng mới mọc.

Rồi mùa hè cũng tới, những cây mồng tơi tươi non lớn thật nhanh, chẳng mấy chốc đã phủ kín mộ bạn, kết những đám quả bé tí, xanh xanh. Thu về, những quả mồng tơi lại căng tròn, nhuộm tím thẫm mộ bạn. Hòa ơi, nhớ lắm những ngày mình cùng chơi trò mực mồng tơi. An nghỉ bạn nhé, màu tím mồng tơi cùng đôi mắt sáng, nụ cười duyên của Hòa còn mãi trong trái tim tôi.

Thèn Hương