Đinh Công Thủy

Ấy là những chuyến xe vắng khách, một cách ví von đầy văn học và có phần chua chát của cánh lái xe. Mà cũng đúng. Xe vắng khách, gió lộng tứ bề, lơ xe vuốt đi vuốt lại cái nắm tiền còm cõi, sao không khỏi…bâng khuâng.

          Một cách nữa, ấy là những chuyến xe có nhiều lời ra tiếng vào. Tiếng mặc cả của mấy bà lên xuống giữa đường, tiếng ỉ ôi về mấy ông cảnh sát giao thông hay bắn tốc độ…vv, và nữa, ấy là những cuộc tranh luận không kém phần nảy lửa về một vấn đề đương xảy ra tít tận bên kia bán cầu giữa…bác tài và mấy vị khách áo bỏ trong quần, đầu chải lệch trên xe. Bác tài, ấy là tôi muốn nói đến Lâm, còn cái cuộc tranh luận có tính giời ơi đất hỡi kia, thiên hạ vẫn thường gọi là…chém gió.

          Lâm thì tôi chả lạ, bởi y cùng tuổi, cùng dãy phố, lại còn cùng học với nhau 3 năm cuối phổ thông. Hết phổ thông thì cùng…trượt đại học. Tôi kiếm việc làm làng nhàng bằng năng khiếu bẩm sinh, tức làm nghề tự do. Lâm theo ông chú ruột rong ruổi chạy xe khách tuyến Tuyên Quang – Hà Nội. Ngày ấy thế là oách lắm. Lâm bảo: “Tao theo ông chú, mấy năm là có tiền xây nhà. Lúc bọn nó đi học đại học về, tao đứng trên tầng 2, vẫy vẫy…”.Và rồi chừng mươi năm sau,Lâm xây cái nhà 2 tầng thật. Tiền mồ hôi nước mắt, trẻ tuổi như y mà làm được thế, cũng tài. Vài năm nữa, sau một trận cãi vã tóe lửa, đến độ phải dùng tư duy cơ bắp với ông chú ruột của mình, Lâm cắm sổ đỏ vào ngân hàng, mua cái xe 16 chỗ ngồi, tuyên bố sẵn sàng…cạnh tranh lành mạnh. Bố mẹ Lâm không có lấy nửa cái ý kiến gì. Ông chú ruột đẩy cái cười sang một bên mép: “Rồi xem, đời không như là mơ đâu con ạ”.

          Đúng là nói thì dễ, bắt tay vào làm nó mới nảy sinh một lô xích xông những cái phức tạp. Chật vật chán Lâm mới có chân trong hợp tác xã vận tải, có nghĩa là có bến, có tuyến đàng hoàng chứ không như mấy tay xe dù bạ đâu chạy đấy. Ấy thế nhưng tuyến Hà Nội đông xe, lại toàn xe lớn, coi như Lâm hết cửa, chả có cơ hội mà cạnh tranh lành mạnh với ông chú mình. Chỉ còn tuyến ngược Hà Giang với cái lịch xuất bến bốn giờ ba mươi phút hằng ngày. Thế cũng tạm gọi là ổn.

          Vậy là cứ mỗi tinh mơ, láng giềng lại được một phen tỉnh giấc bởi tiếng động cơ vang rền của cái xe 16 chỗ ngồi. Xe chạy dầu, lại không còn mới, nó cứ khục khoặc như thằng ho lao, mãi mới chịu cất lên cái giọng rất riêng của…công nông leo dốc. Ban đầu người ta cũng có ý khó chịu, sau cũng quen dần với cái “đồng hồ báo thức” lúc 4 giờ sáng ấy của Lâm. Chả nói thì ai cũng hiểu, với quãng đường 150km, xe Lâm lên tới Hà Giang, có khi dân tình mới vừa ngủ dậy. Chở gió là điều đương nhiên.

          Vắng khách, Lâm đâm quen cái thói mở radio trên xe. Cũng hợp lý. Có tiếng người, những chuyến xe cũng bớt phần tẻ nhạt. Cũng chính vì thế mà Lâm cập nhật được nhiều thông tin trên cái trái đất ba phần tư nước mắt* này. Biết thì phải bàn luận, phải phân tích ngọn ngành nó mới thấu đáo. Mà bàn luận với tay phụ xe nửa tỉnh nửa mơ chỉ biết “à, ờ” thì nhạt nhẽo vô cùng. Thế nhưng Lâm vẫn cứ nói, như một phản xạ tự nhiên, như một cách để lấp đầy những khoảng trống trên xe đương lồng lộng gió. Thi thoảng bắt được một vài vị khách thuộc hệ áo trắng cổ cồn thì Lâm mừng ra mặt, cứ như thể tri kỷ chưa gặp nhiều năm. Chuyện cứ như ngô rang, chủ đề luôn bám sát những nội dung đang phát trên radio, vô cùng…thời sự. Những vị khách ấy, nếu cùng quan điểm với Lâm, cái giá đi xe sẽ lập tức trở nên vô cùng mềm mại. Ấy thế nhưng hễ có ý phản biện thì không biết đằng nào mà lần. Nhẹ thì Lâm hết giá khét lẹt, nặng thì y phanh dúi cái đầu xe, nhã nhặn mà mời xuống, mặc cho tay phụ xe ra sức phân bua. Kể cũng lạ. Rồi những khách quen cũng có ý lảng dần. Phần vì họ không có việc gì mà phải đi sớm, phần cũng vì họ sợ phải làm người đối thoại bất đắc dĩ về một vấn đề chả có tí gì liên quan. Có lần, đám bạn Hà Nội nhờ tôi thuê cho cái xe đi tham quan ở Tân Trào. Tôi giới thiệu Lâm, với tư cách là một người bạn. Lúc về, đám Hà Nội bảo: “Ông có ông bạn thuộc hệ trên thông thiên văn, dưới tường địa lý, chỉ lái xe là không…chú ý”. Thực lòng, sau vụ đó, tôi chừa.

          Bây giờ, Lâm vẫn thế. Vẫn cái xe 16 chỗ ngồi, 4 rưỡi sáng xuất bến ngược Hà Giang. Tháng trước, tôi đi xe Lâm lên Hà Giang, trải nghiệm cái sự một mình trên chuyến xe chở gió. Chuyện vẫn xoay quanh cái radio, vẫn mặn. Bất chợt có một lúc, giọng Lâm chùng xuống: “Vất lắm ông ạ. Khách vắng, xe đông. Sáng ra đúng là uống nước lã để đi làm. Nghỉ thì chết, chả biết làm gì khác. Thôi cũng cố mà chèo chống lo cho con cái sau này nó học hành tử tế. Ngày trước, giá như tôi cố học đại học, kiếm lấy cái bằng…”.

          Bất chợt, tôi cứ thấy thương thương. Mặc dù, Lâm rõ ràng là hơn hẳn tôi về kinh tế…

*Thơ Xuân Diệu.